Dlaczego morze jest słone? (a jeziora nie)

Dlaczego morza są słone, a jeziora nie? Jak słone i kiedy morze? A jakie są wyjątki?

Morza są słone, a jeziora nie. Dość „oczywiste” stwierdzenie oparte na powszechnym doświadczeniu. Ale dlaczego tak jest? Czy to zawsze prawda? W rzeczywistości to, co się świeci, nie zawsze jest złotem, tak jak różnica nie jest tak wyraźna.

Po pierwsze, morza są słone i to prawda, ale nie wszystkie jeziora są słodkowodne. Rzeczywiście, niektóre jeziora są bardziej zasolone niż morza. I nie wszystkie morza są tak samo słone, aw niektórych przypadkach wody są „prawie słodkie”.

Mało tego: nawet to samo morze nie zawsze jest słone w ten sam sposób. Może te różnice nie będą tak oczywiste, gdy się wykąpimy (jeśli będziemy mogli) i nawet jeśli zdarzy się nam niestety „pić”. Czasami jednak różnice są znaczące, przynajmniej w przypadku analiz chemicznych.

Spróbujmy wyjaśnić i obalić niektóre mity.

Dlaczego morze jest słone?

Woda morska zawiera pewne sole w znacznych ilościach. Wśród nich najwięcej (około 77%) występuje w postaci chlorku sodu , czyli właśnie tego, czego używamy w kuchni, czyli soli par excellence. Dlatego powszechnie mówi się, że morze jest słone, ponieważ na podniebieniu wyczuwamy smak soli kuchennej.

W przeszłości uważano, że wszystkie sole morza pochodzą z rzek, które co roku niosą ze sobą skromne ilości różnych związków chemicznych, które kumulując się, decydowałyby o obecnym poziomie.

Jednak obecnie uważa się, że substancje rozpuszczone w wodzie morskiej pochodzą również z produktów rozkładu skał, a także organizmów żywych i emisji wulkanicznych. Obok tych możliwych źródeł wspomina się również o „ pierwotnej atmosferze ” , czyli atmosferze, która otaczała naszą planetę u jej początków.

To z konieczności różniło się od tego, czego doświadczamy dzisiaj (i co niestety nadal modyfikujemy w naszych działaniach). Faktycznie, kiedy Ziemia się formowała, temperatura była znacznie wyższa niż pozwala nam teraz żyć, a przy bardzo wysokiej temperaturze cząsteczki i atomy gazowe mogły „uciec”, rozpraszając się w kosmos.

Jedna z teorii sugeruje, że niektóre sole obecnie rozpuszczone w morzach mogły powstać w wyniku kondensacji tych pierwiastków gazowych, gdy temperatura spadła.

Ile i kiedy morze jest słone

Średnie ogólne zasolenie wód oceanicznych, w tym mórz, wynosi około 35 gramów na litr (35 ‰ lub 35 na tysiąc). Liczba, która sama w sobie niewiele znaczy, przede wszystkim dlatego, że jest średnią skrajnie różnych liczb, zarówno między morzem a morzem, jak i między różnymi okresami na tym samym morzu.

Przede wszystkim morza znajdują się w zupełnie innych obszarach Ziemi, o bardzo różnych temperaturach. W szczególności „ciepłe” morza będą bardziej narażone na parowanie: oznacza to taką samą ilość soli w mniejszej ilości wody w stanie ciekłym, a zatem wyższe stężenie soli, a zatem morze „bardziej zasolone”.

Żeby przytoczyć kilka przykładów, w niektórych częściach Morza Czerwonego i Zatoki Perskiej przekroczona jest wartość 40 ‰, podczas gdy w Zatoce Fińskiej dochodzi do 3,5 ‰.

A jeśli temperatura wpływa na stężenie soli, jest rzeczą oczywistą, że może się ona zmieniać w tym samym basenie w zależności od pory roku.

Ponieważ (prawie wszystkie) jeziora są słodkowodne

Morze Martwe - Zdjęcie: David Shankbone - Praca własna, CC BY-SA 3.0

Znowu to pochodzenie determinuje to, czego doświadczamy dzisiaj. Jeziora mają bardzo odmienne pochodzenie, ale generalnie są zbiornikami wodnymi z powodu mas wody deszczowej i / lub rzek nagromadzonych w „dołach” gruntu, z kolei utworzonych z różnych powodów. Jednak obfitość opadów w porównaniu do strat wody łączy je wszystkie.

Mogą być wtedy wulkaniczne , to znaczy zajmując kratery wygasłych wulkanów (jak wiele innych we Włoszech) lub wykopaliska lodowcowe , zajmując baseny wykopane przez duże lodowce, zapory lub z powodu przeszkody (np. dolina, za którą gromadzą się wody. I wiele innych.

Jeziora są głównie słodkowodne, jeśli nie powstały w wyniku izolacji wody morskiej . Jednak w niektórych przypadkach tak jest i wtedy jezioro wcale nie jest „słodkie”, zwłaszcza jeśli znajduje się w bardzo gorących obszarach planety.

Słone jezioro par excellence jest Morze Martwe, który nie przez przypadek nazywany morze nawet jeśli technicznie jest to jezioro. Położona wzdłuż bardzo gorącej depresji Jordanu (w związku z tym podlega bardzo silnemu parowaniu) i poniżej poziomu morza 393 metrów, jest słona 8 razy większa niż średnia morska . Prawdziwa solanka.

Inne mniej znane, ale bardzo fascynujące słone jeziora to Tuz Golu, około 150 km na południowy wschód od Ankary w Turcji, które czerwienieją w wyniku spektakularnego kwitnienia glonów Dunaliella lub Koyashskoye na Krymie, na półwyspie Kerczm, oddzielonym od Morze Czarne z cienkiego pasma lądu, którego wody przybierają piękne odcienie różu do szkarłatnej czerwieni dzięki obecności mikroskopijnych glonów, które dobrze się rozwijają w słonej wodzie.

Z drugiej strony czasami jeziora są słone, a przynajmniej nie słodkie, bo żywią się rzekami, które otrzymują duże ilości soli z otaczających skał, wlewając je do wody.

Cudowna natura, nigdy nie do przewidzenia.

Roberta De Carolis

Zdjęcie na okładce: Flickr